Modülün Tanımı

Bu Modülün temel amacı, gazeteciliğin temel özelliklerini tanımlamak, gazetecilik değerlerinin etkisini açıklamak ve yeni gazetecilik uygulamalarının toplum üzerindeki etkilerini ortaya koymaktır.

İkincil amaç, bu Modülün içeriğini başkalarını eğitmek için kullanmak isteyen eğitmenlere rehberlik etmektir.

Bu amaçlarla Modülde, gazetecilik ve gazeteciliğin toplum üzerindeki etkilerine yönelik bilgiler, konunun nasıl öğretileceğine ilişkin yönergeler ile birlikte sunulmaktadır.

Bu Modülü başarıyla tamamlayanlar şunları yapabilirler:

• gazeteciliği amaçları ve özellikleriyle tanımlar
• haberleri ve haber değerlerini tanımlar
• gazeteciliğin demokrasi üzerindeki etkilerini anlar
• yeni gazetecilik uygulamalarını anlar
• yeni haber yapma ortamlarını ve bunların insanlar üzerindeki etkilerini anlar

Ayrıca bu Modülü başarıyla tamamlayan eğitmenler, gazeteciliğin tanımı ve işlevleri ile, değişen medya ortamı sonucu ortaya çıkan yeni uygulamaları anlamış olacaklardır.

Modülün Yapısı

Bu Modül aşağıdaki bölümlerden oluşur:

• Amaç, İçeriğin Tanımı ve Öğrenme Çıktıları
• Modülün Yapısı
• Öğrenenler için Yönerge
• Eğitmenler için Yönerge (hazırlık, kullanılacak yöntemler ve eğitmenler için ipuçları)
• İçerik (çalışma materyalleri ve alıştırmalar)
• Test
• Kaynaklar (yararlanılan ve önerilen kaynaklar ile videolar)

Modülün ana hedefleri, içeriğin tanımı ve öğrenme çıktıları Modül Tanımı bölümünde açıklanmıştır. Öğrenenler için Yönerge, katılımcılar için yönlendirme ve önerileri içerir. Eğitmenler için Yönerge, eğitimin farklı aşamalarında eğitmenlere rehberlik eder ve konuyu öğretirken faydalı olabilecek ipuçları sağlar. İçerik, tüm çalışma materyallerini ve konuyla ilgili alıştırmaları içerir. Test, katılımcıların ilerlemelerini test edebilmeleri için hazırlanmış doğru/yanlış sorularından oluşur. Kaynakça, yararlanılan kaynaklar ve önerilen kaynaklar şeklinde iki bileşenden oluşur. Kaynakça, içerik hazırlanırken yararlanılan ve atıf yapılan kaynakların listesidir. Önerilen kaynaklar, konuyla ilgili daha fazla bilgi edinmek için okunması ve izlenmesi önerilen ek kaynaklar ve videoların bir listesinden oluşur.

Öğrenenler için Yönerge

Öğrenenlerin içeriği dikkatle okumaları ve önerilen videoları izlemeleri beklenir. Daha fazla bilgi edinmek isterlerse Modül sonunda önerilen kaynaklara başvurabilirler. İçeriğe yönelik çalışmalarını tamamladıktan sonra öğrenenlerin, ilerlemelerini değerlendirmek için Modül sonundaki testi yapmaları tavsiye edilir. Test sonuçlarına göre, gerekirse çalışma materyali yeniden gözden geçirilebilir.

Eğitmenler için Yönerge

Bu bölüm, insanları bu konuda eğitmek için Modül içeriğinin nasıl kullanılacağına ilişkin eğiticilere yönelik öneriler ve ipuçları içerir.

Hazırlık

Eğitim başlamadan önce, görseller ve olgusal bilgiler (kanıtlar) ile zenginleştirilmiş bir sunum (PowerPoint/Prezi/Canva) hazırlanması tavsiye edilir. Ayrıca katılımcıların kavramları daha iyi anlamaları için ülkeye özel okuma listelerinin/yardımcı kaynakların seçilmesi önerilmektedir.

Başlarken

Başlangıçta, konuya dahil etmek amacıyla katılımcılara Kahoot veya Mentimeter ile kısa sorular (3 ila 5 soru) yöneltilebilir. Bu sorular, katılımcıların konuyla ilgili mevcut bilgilerini anlayabilmek ya da onları motive etmek amacıyla da kullanılabilir. Sorulara bazı örnekler şunlar olabilir: Bir gazetecinin toplumdaki rolü nedir? Aşağıdakilerden hangisi haber değerleri olarak sıralanabilir?

Kullanılacak Yöntemler

Eğitim sırasında çeşitli öğretim yöntemleri bir arada kullanılabilir:

• Ders anlatma
• Tartışma
• Grup çalışması
• Kendini yansıtma

Eğitmenler için İpuçları

Isınma

Katılımcıları sürece dahil etmenin ve öğrenecekleri şeyler hakkında ortak beklentiler oluşturmanın etkili bir yolu, konuyla ilgili birkaç ön soru sormaktır. Örneğin, bir fikir seçip üzerine tartışmalarını isteyerek katılımcılarla grup çalışması yapılabilir. Ayrıca, her katılımcıdan yapışkan notlara fikirlerini yazmalarını isteyerek bireysel olarak konuya dahil olmaları sağlanabilir. Etkinlik şu şekilde gerçekleştirilebilir:

• Katılımcılara gazetecilik ve demokrasi arasındaki bağlantıyı bilip bilmediklerini sorun.
• Katılımcıları bu iki kavramın bağlantısını ayrıntılı olarak açıklamaya davet edin.
• Katılımcılara yeni haber ortamlarıyla ilgili deneyimlerini sorun.
• Katılımcılara gazetecilere güvenip güvenmediklerini sorun ve gerekçelerini tartışmaları için onlara rehberlik edin.

Dersin Amacının Belirtilmesi

Dersin, “gazeteciliğin temel özelliklerini tanımlamak, gazetecilik değerlerinin etkisini açıklamak ve yeni gazetecilik uygulamalarının toplum üzerindeki etkilerini tanımlamak” şeklinde tanımlanmış olan amacı net bir şekilde sunulmalıdır. Isınma sorularının ardından amaç ve hedefleri netleştirmek daha kolay olacaktır.

Ders İçeriğinin Sunulması

İçeriği sunarken katılımcılarla etkileşime girdiğinizden emin olun ve onları aktif katılım için teşvik edin.

• Gazetecilik ve haberin tanımını vermeden önce, katılımcılardan kendi tanımlarını yapmalarını isteyin.
• Değişen haber ortamı hakkında bilgi verirken, önce katılımcılardan bunu detaylandırmalarını isteyin.
• Yeni gazetecilik uygulamaları hakkında bilgi vermeden önce katılımcıların bu konudaki farkındalıklarını anlamaya çalışın ve onlara hangi haber platformlarından beslendiklerini sorun.
• Değişen haber ve medya ortamının etkileri hakkında bilgi verirken, katılımcılara bu yeni ortamın söz konusu etkilerinin farkında olup olmadıklarını sorun ve bu konuları tartışmaları için onlara rehberlik edin.

Bitirirken

Dersin kısa bir özetini yapın ve vermeyi planladığınız en önemli mesajların altını çizen birkaç soru sorun. Örneğin şu sorular yardımcı olabilir:

• Katılımcılara “kötü” gazeteciliğin toplumlar üzerindeki tehditlerinin neler olabileceğini sorun.
• Katılımcılara haberleri veya herhangi bir bilgiyi değerlendirme hakkında daha fazla bilgi edinmek isteyip istemediklerini sorun. Bu, onları dersin devamında sunulacak olan “haber doğrulama” ile ilgili modüllere hazırlamaya yardımcı olabilir.

İçerik: Gazetecilik, Gazetecilikte Yeni Uygulamalar ve Bunların Toplumsal Etkileri

Giriş: Gazetecilik Nedir?

Gazetecilik, “kamusal öneme sahip bilgileri toplama, kaydetme, doğrulama ve raporlama pratiği” olarak tanımlanabilir. “Tarafsızlık” fikri, diğer kurgusal olmayan yazılarla karşılaştırıldığında, gazetecilik pratiklerinin temel ayırt edici özelliğidir. Gazetecilerden temel olarak şunlar beklenmektedir:

• Röportajlarda, haber araştırmalarında, haberlerini yaparken objektif bir bakış açısına sahip olmak,
• Okurlarını ikna etmeyi değil, bilgilendirmeyi hedeflemek,
• İçgörü kazanmak için birincil kaynakları (bir olaydan öncelikli olarak etkilenen kişilerle görüşmek, yazılı kanıtlar, arşiv belgeleri vb.) takip etmek (Purdue University, t.y.).

Görüşler de gazetecilik uygulamalarına dahil edilebilir, ancak gazeteciler öznelliği başyazılar, köşe yazıları veya diğer fikir temelli içeriklerle sınırlı tutma konusunda bilinçli ve dikkatli olmalıdır (Purdue University, t.y.).

Özellikle dijital çağda, haber dahil her türlü bilgiyi tüketme biçimleri önemli ölçüde değişmiştir. Bu, her ne kadar gazeteciliğin temel ilkelerini etkilememiş olsa da, gazetecilik uygulamalarını haber üretmek için bilgi toplama ve yayma açısından da etkilemiştir. Günümüz gazetecileri sadece geleneksel haber metinleri yazmakla kalmamakta, podcast'ler veya YouTube videoları, belgesel filmler, TV veya diğer sosyal medya kanalları aracılığıyla 24 saat yayın yapılmasına yardımcı olmak gibi farklı roller üstlenmekte ve özellikle internet üzerinden haberleri takip etmemize yardımcı olmaktadırlar. Bu çabalar, bilinçli kararlar verebilmeleri için halkın dünyada neler olduğunu öğrenmesine yardımcı olmaktadır (Purdue University, t.y.).

Gazetecinin Rolü ve Gazetecilik Etiği

“Gazeteciliğin temel amacı, vatandaşlara özgür bir toplumda yaşamaları için ihtiyaç duydukları doğru ve güvenilir bilgiyi sağlamaktır.”(Potter, 2006, s. 3)

Bilgili vatandaşlar demokrasilerin bel kemiğidir. İnsanlar kendilerini yönetebilmek için bilgiye ihtiyaç duyarlar. Gazeteciler ve haber medyası bunun için birincil kaynaktır. Gazetecilerin işlerini istedikleri gibi yapabilmelerini sağlamak için birçok ülke özgür basın için yasal korumalar oluşturmuştur (Potter, 2006, s. 2).

Ülkenizin Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'ndeki sıralamasını kontrol etmek için buraya tıklayın .

Özgür bir toplumda gazetecilerin vatanandaşları bilgilendirmek gibi ortak bir sorumluluğu vardır. Gazeteciler bunu yaparken doğru bilgiyi vermeli, bu bilgiyi adil, eksiksiz, dış etkilerden bağımsız olarak bildirmeli ve bilgi toplama ve haber sunma konusunda tamamen tarafsız olmalıdır (Potter, 2006, s. 2; Quandt ve Singer, 2009, s. 140).

“Gazeteciler sadece kendi bakış açılarının veya başkaları tarafından sağlanan bilgilerin aktaranı değillerdir. Orijinal habercilik yaparlar, gerçekleri görüş veya söylenti ile karıştırmazlar ve sağlam editoryal kararlar verirler. Gazeteciliğin temel sorumluluğu ... 'bilgiye yönelik doğru değerlendirmeleri yapmak’tır.” (Potter, 2006, s. 9)

Bugün internete bağlı bir cihazı olan herkes bir blog, web sitesi veya sosyal medya aracılığıyla her türlü bilgiyi yayabilmekte ve en büyük haber merkezleri kadar geniş bir kitleye ulaşabilmektedir. Ancak bu haber kaynakları her zaman güvenilir değildir. Büyük miktarda bilgi, çoğu insan için “gerçeği” bulanıklaştırır. Bu nedenle, gazetecilerin rolü, demokratik bir toplum için her zamankinden daha önemli hale gelmiştir. Mesleğin doğası, gazeteciyi şunlara zorlar:

• Güvenilir kaynağı ve bilgiyi seç
• Mümkün olduğunda ilk elden yapılan gözleme güven
• Birden fazla kaynağa danış ve bilgileri doğrula
• Halka aktarmadan önce haberin değerini belirle
• Doğru, tarafsız ve adil bir şekilde rapor et
• Elde ettiğin bilginin kaynağını (bazı nadir durumlar dışında) belirle ve sun, böylece izleyiciler güvenilirliğini değerlendirebilir (Potter, 2006, s. 8-9).

Habere bağımlı bir meslek olan gazeteciler, her şeyden önce halka tabi olmak zorundadır (Potter, 2006, s. 2). Kamuoyunun aydınlatılması gazetecinin görevidir ve bu adalet ve demokrasinin temeli için son derece önemlidir (Society of Professional Journalists, 2014). Gazetecilik etiği, mevcut normların zamanın temel etik konularına nasıl uygulanacağını belirlemeyi amaçlar (Ward, 2009, s. 296).

Doğru, adil ve eksiksiz bilgi alışverişini sağlamak için çeşitli kaynaklar aracılığıyla gazetecilik için bazı etik kodlar ortaya konmuştur. Profesyonel Gazeteciler Cemiyeti'ne göre bunlar dört temel başlıkta toplanabilir (Society of Professional Journalists, 2014):

Gerçeği arayın ve bildirin: Etik gazetecilik doğru ve adil olmalıdır. Gazeteciler bilgi toplama, raporlama ve yorumlama konusunda dürüst ve cesur olmalıdır. Zararı en aza indirin: Etik gazetecilik, kaynaklara, konulara, meslektaşlara ve toplum üyelerine, saygıyı hak eden insanlar gibi davranır. Bağımsız hareket edin: Etik gazeteciliğin en yüksek ve birincil yükümlülüğü halka hizmet etmektir. Hesap verebilir ve şeffaf olun: Etik gazetecilik, işinin sorumluluğunu almak ve kararlarını halka açıklamak anlamına gelir.

(Kaynak: Society of Professional Journalists, 2014)

“Son yıllarda, siyasi gerçeklerin profesyonel haberciler tarafından ayırt edilebileceği fikrinin çöküşünü gördük ve bu durum

seçmenleri bu profesyoneller tarafından iletilen mesajlara güvenilip güvenilemeyeceği konusunda kararsız bıraktı. ... Sosyal medya, bireylerin ve küçük kuruluşların bazen doğru, bazen yanlış mesajları doğrudan seçmenlere, büyük haber kuruluşlarının aracılığı olmadan yaymalarına izin verdi. ...Bütün bunlar, seçmenlerin, güvendikleri haber kaynaklarını belirlemeye zorlandıkları anlamına geliyor. Ve farklı haber kaynakları aynı konular hakkında farklı mesajlar yaydığından, seçmenler artık onlarca yıl öncesine kıyasla çok daha farklı gerçeklik algısına sahip olmaya başlamıştır.” Jon Krosnick (Feder, 2020)

“Hakikat”, gazeteciliğin temel sorunlarından biridir. Ancak özellikle son on yılda “hakikat” kavramı üzerine yapılan tartışmalar rahatsız edici bir şekilde artmıştır. Hatta bazı temel gerçekler üzerinde medeni toplumların vatandaşlarının dahi anlaşamadıkları görülmektedir. Bu noktada, gazetecilik açısından hakikatin tanımını anlamakta fayda bulunmaktadır. Bilim adamları gibi, gazeteciler de dünyayı açıklayan ve insanların hayattaki işlevlerini yerine getirmelerine yardımcı olan gerçeği ararlar. Bir gazetecinin amacı, herhangi bir günde gerçeğin elde edilebilecek en iyi versiyonunu bulmaktır. Bunu yapabilmek için gazetecilerin mümkün olduğu kadar çok kanıt toplaması gerekmektedir. Burada “mümkün olduğunca” ifadesi önemli bir niteleyicidir, çünkü gazetecilerin çalışma prensipleri katı zaman sınırları ile çerçevelenmiştir. Gerçeğe yönelik kanıtları kısa bir süre içinde toplamak zorundadırlar. Bu nedenle, gazeteciler ve haber tüketicileri her zaman şu soruyu sormalıdır: "Pratik olarak toplanabilecek konuyla ilişkili daha fazla kanıt var mı?" (Hornik, Anzalone & Spikes, 2018, s. 32-33)

Bu noktada, hikâyenin zamanla değişebileceği haber tüketicileri tarafından dikkate alınmalıdır. Doğal afetler gibi durumlarda, ölü sayısı veya politik müdahalelerin etkinliği gibi bilgilerin güncel durumlarını kavramak için hikâye takip edilmelidir. Bu ayrıntılar muhtemelen bir muhabir gerçekleri yanlış anladığı için değil, hikâye zamanla geliştiği ve yeni gerçekler ortaya çıktığı için zamanla gözden geçirilip düzeltilecektir. Bir kişi, haber tüketicisi olarak gerçeği bilmek istiyorsa, zaman içinde haber başlıkları ve konularını güçlü bir şekilde takip ederek haber izleyicisinin aktif bir üyesi olmalı ve haber medyasından hikayelerin daha fazla araştırılmasını talep etmelidir (Hornik, Anzalone & Spikes, 2018, s. 35).

Haber ve Haber Değerleri

Haber, “daha önce bilmediğiniz bir bilgi” olarak tanımlanabilir mi? Sırf daha önce bilmediğiniz bir şey olduğu için mi yoksa yeni bir şey olduğu için mi bir içerik “haber değeri”ne sahip oluyor? Haberin tanımını düşünürken ve bu bilgi parçasının ilginç olup olmadığı ya da haber değeri taşıyıp taşımadığı konusunda karar verirken kendinize şu soruları sorabilirsiniz: Bu bilgi tanıdığınız biri hakkında mı yoksa yaşadığınız yer hakkında mı? Hayatınızı doğrudan etkiliyor mu? Herhangi bir şeyi değiştiriyor mu (örneğin fikirleriniz veya kararlarınız)? Herhangi bir çatışma içeriyor mu? Garip ya da tuhaf buldunuz mu? Haberleri tüketen biri olarak, bir bilgiyi haber olarak etiketlemeniz gerekiyorsa bunlara benzer birkaç soru sorabilirsiniz. Tıpkı sizin gibi, gazeteciler de neyin haber olduğuna karar vermek için benzer sorular soruyorlar ve bunlar “haber değeri” olarak tanımlanıyor (Gillman, 2015, s. 280).

"News", popcornartsgfx Lisans: CC BY 4.0

Haber değerleri, sadece bir bilgi veya materyalin dahil edilip edilmeyeceğine ilişkin kararlar vermek için değil, aynı zamanda nasıl ele alınacağı, haber hikayesini kimin hazırladığı ve bir haber platformunda (örneğin bir gazete veya bir web sayfasında) nasıl görüneceği hakkında karar vermek için de kullanılır. Ayrıca gazeteciler ve diğer medya uzmanları tarafından haber değerleri değerlendirilirken kim, ne, nerede, ne zaman, neden ve nasıl gibi temel kriterler dikkate alınmaktadır. Haber değerleri bazen “zor anlaşılır” olarak etiketlenebilse de, bu, gazetecilerin onları takip etmesini veya araştırmacıların kavramı netleştirmek için çeşitli sınıflandırmalar oluşturmaya çalışmalarını engellememiştir (O'Neill ve Harcup, 2009, s. 162-163; Gillman, 2015, s. 286). Bu değerler çeşitli kaynaklarda farklı şekilde geçebilir ancak temel haber değerlerini aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür (Potter, 2006, s. 5; Gillman, 2015, s. 282-283):

• Zamanlama / Güncellik: Yakın zamanda bir şey olduysa, bu onun haber değeri taşıdığı anlamına gelebilir. Güncellik, ortama bağlıdır (örneğin, "yakın zamanda", haftalık bir dergi veya bir haber kanalı için farklı anlamlara gelebilir).
• Etki: Bir olaydan sonra (bir kadının eski partneri tarafından öldürülmesi gibi) seyirciden güçlü bir duygusal tepki gelirse veya bir olaydan çok sayıda insan etkilenirse (bir kasabadaki sel veya COVID-19 pandemisi gibi), bu haber olarak kabul edilebilir.
• İnsan ilgisi: Gazeteciler, bilginin sosyal açıdan ilginç veya önemli olup olmadığını değerlendirir. Bir voleybol maçındaki bir olay, bir toplumdaki ana konuşma konusu olduğu için birkaç gün boyunca haberlerde yer alabilir.
• Yenilik: Nadir, olağandışı ve hatta tuhaf bir şeyi ortaya çıkaran bilgiler potansiyel olarak haber değeri taşır, çünkü olağanüstü olaylar insan merakına hitap eder. Ünlü atasözünde olduğu gibi "Bir köpek bir adamı ısırırsa, bu haber değildir. Ama bir adam bir köpeği ısırırsa, haberdir!”.
• Tartışma / Çatışma: İnsan doğası, içinde çatışma, gerilim veya kamusal tartışma olan hikayelere ilgi duyar. Çatışma, yalnızca karşıt fikirlerin tartışması değildir. Aynı zamanda bir hastalıkla savaşan bir doktor veya adaletsizliğe karşı duran vatandaşlar hakkında hikâyeler de çatışmayı temsil edebilir.
• Önem: Ünlü bir kişinin bir olaya karışması, sıradan bir olay da olsa habere dönüşebilir. Sürücü ünlü bir müzisyense, yerel bir araba kazası birkaç gün dünya çapında manşetlere çıkabilir.

Haber değerleri, haber değerine karar vermek için elde edilen bilgilerin analiz edilmesi için bir çerçeve olarak düşünülebilir. Özellikle içinde yaşadığımız ve bilgi bombardımanına tutulduğumuz çağ düşünüldüğünde, haber tüketicileri, kişisel deneyimlere dayalı kararlar vermek veya dünyayı anlamak yerine, bilgiyi analiz etmek, anlamak ve bilginin türü ve güvenilirliği konusunda fikir sahibi olmak için bu kriterleri benimsemelidir. Unutulmamalıdır ki, “haber”, gazeteciler veya diğer medya uzmanları tarafından yapılan bir dizi rasyonel yargının bir ürünüdür ve özellikle bu gerçek ötesi çağda, insanların bu tür bilgileri benzer yargılarda bulunarak tüketmesi gerekir (Gillman, 2015, s. 286).

Haberin Değişen Özellikleri

Haber farklı ortamlardan doğabilir, ancak gazeteciler haberi genellikle aşağıdaki vesileler ile elde ederler (Potter, 2006, s. 7):

• Doğal olarak meydana gelen olaylar, kazalar, afetler vb.
• Toplantılar, konferanslar vb. programlanmış durumlar.
• Gazetecilerin çabası.

Bugün haber, ağ bağlantılı bir kamusal alanın, başka bir deyişle, katılımcı söyleminin kapsamını genişleten birbirine bağlı platformlardan oluşan bir ekosistemin parçasıdır. Haberler, görüşler, veriler, bilgiler, manşetler, güncellemeler ve sohbetler gibi bir zamanlar ayrıcalıklı olan gazetecilik çıktıları artık günümüz iletişim ekosisteminin her yerinde bulunmaktadır (Perloff, 2020, s. 25-26). Dijitalleşme sonucunda;

• Haber içeriği birden çok dağıtım platformuna çok daha hızlı bir şekilde ulaştırılabilir,
• Haber içeriği interaktif hale getirilebilir,
• Farklı platformlardan gelen haber içerikleri tek bir haber raporuna dahil edilebilir,
• Haber tüketicilerine medya üretimi araçları sağlanarak medya üretimi ve tüketimi, arasındaki çizgiler bulanıklaştırılabilir (Bainbridge, Beasley & Tynan, 2015, s. 67-69).

"who-will-use-your-iphone-or-ipad-app", Ramotionblog Lisans: CC BY-ND 2.0

Yaklaşık 150 yıl önce telgrafın icadı, bilgi aktarımını değiştirmiştir. Teknoloji, “ters piramit” yazma/raporlama tekniğini ortaya çıkarmış, buna göre, hikayedeki en önemli bilgiler hikâyenin başında, daha az önemliler de onu takip edecek şekilde yazılarak içerik oluşturulmaya başlanmıştır. Böylece, hikâyenin mevcut alana sığması için gerekli durumlarda alttan kesilmesi mümkün olabilmektedir. Bu, özellikle basılı haberlerde “kim, ne, nerede, ne zaman, neden ve nasıl” formatı (genellikle “ne” ve “kim” önceliklidir) ile formüle edilir ve bu da içeriği oluşturan bilgiyi bir hiyerarşiye yerleştirmeye yardımcı olur. Böylece içerik, kendisine ayrılan sınırlı alana sığdırılabilmektedir. Bazı kaynaklar, bu yazı tarzının internet tabanlı yeni medya aracılığıyla yayılan “yumuşak haber”lerin ortaya çıkmasıyla azaldığını iddia etse de, bilgilerin derli toplu bir şekilde iletilmesine olanak sağladığı için kullanılmaya devam edileceği düşünülmektedir (Tynan, 2015, p. 337; Goc, 2015a, p. 33; Scanlan, 2003).

“Covid-19 pandemisi krizinin ciddiyeti, halkı bilgilendirebilecek ve eğitebilecek güvenilir, doğru gazetecilik ihtiyacını pekiştirdi, ancak aynı zamanda bize komplolara ve yanlış bilgilere ne kadar açık olduğumuzu da hatırlattı. Gazeteciler artık habere erişim konusunda kontrol sahibi olmazlarken,, sosyal medyaya ve diğer platformlara daha fazla güvenmek insanların daha geniş bir kaynak yelpazesine ve bazıları resmi tavsiyeyle çelişen, yanıltıcı veya basitçe yanlış olan 'alternatif gerçeklere' erişmesini sağlıyor.” (Newman, 2020, s. 10)

Dijital medya veya yeni medya terimi, mobil teknolojileri (cep telefonları gibi) ve internet tabanlı medyayı (sosyal ağ siteleri, çevrimiçi oyun platformları, çevrimiçi yayıncılık, haber platformları ve uygulamaları vb.) tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu platformlar genellikle kullanıcılarını sosyal olarak etkileşimde bulunmaya teşvik eder ve bir tür izleyici ağları kurar. Bu izleyici ağları, eski yayın modellerine ve iletişim kurma şeklimize derinden meydan okumaktadır (örneğin, Facebook 2021'in ikinci çeyreğinde yaklaşık 1,9 milyar günlük aktif kullanıcıya sahipti) (Statista Research Department, 2021). Üstelik dijital medya, insanları her türlü içeriği son derece hızlı tüketmeye de itmektedir. Bu platformlar etkileşim ve sanallığa dayalı bir kültürü teşvik ettiğinden, toplumları değiştiren bir etkiye de sahip oldukları söylenebilir. (Bainbridge, Beasley & Tynan, 2015, s. 67-69).

İnternetin kitlesel olarak kullanılmaya başlanmasından bu yana dünyanın haber tüketim alışkanlıkları büyük ölçüde değişmiştir. Basılı gazeteler ya da televizyonlardan yayın yapan geleneksel haber medyası özellikle son on yıla kıyasla yerini sosyal medyaya ve diğer çevrimiçi platformlara bırakmaya başlamıştır (Newman, 2021, s. 10). Bu, sabah gazetede haber çıkmasını veya bir TV kanalında normal haber bülteninin yayımlamasını beklemenin artık çoğu insan için kabul edilebilir bir şey olmadığı anlamına gelmektedir (Bainbridge, Beasley & Tynan, 2015, s. 67-69).

Bugünkü dijital ortam, haberin özelliklerini şu şekilde dönüştürmüştür (Perloff, 2020, s. 22; Bainbridge, Beasley & Tynan, 2015, s. 68-69):

• Haber mimarisi çok yönlüdür. İçerilen bilgiler açısından son derece derin olmaktan, yanlış bilgi içermeye kadar değişiklik arz edebilir.
• Haber yazma tarzları değişmeye başlamıştır.
• Haberlerin dijital ve sosyal medyada yayılmaya başlamasıyla bir güncellik hissi yaratmak daha önemli hale gelmiştir. Gazeteciler bir haberin “ne zaman”ına daha az önem verme eğilimindedir. Bu bilgi genellikle, haberin tanıtımı veya başlığı yerine, haberin sonraki paragraflarında yer almaktadır. Yaratılan bu güncellik hissi, haber hikâyesinin belirli bir süre boyunca güncellenebileceği anlamına gelmektedir.
• Daha spesifik olarak, daha önceleri bir haber içeriğinin başlık ya da giriş paragraflarından sonra gelen kısımlarında sunulan “kim”, “ne” ve “nerede” bileşenleri günümüzde daha fazla öne çıkmaya başlamıştır. Bu sayede genel olarak haber içeriğinin arama motorları tarafından fark edilmesi amaçlanmaktadır.
• Gazeteciler genellikle kendi sosyal medya hesaplarına sahip oldukları için resmi bir haber merkezinin hikâyeyi onaylamasını ve yayımlamasını beklemek zorunda kalmazlar. Ancak, gazeteciler özellikle bir kriz sırasında örneğin tweet attıklarında, yazma biçimlerinin daha öznel olabileceği ve bağlama gerçekler yerine görüşlerinin hâkim olabileceği unutulmamalıdır.
• Geleneksel haberler hala önemlidir, ancak bunlar artık önemli eşik bekçileri değillerdir. Haberler, haberin elde edilme ve tüketilme şeklini değiştiren farklı sosyal medya platformları ile çevrilidir, hatta bazen bunların altında ezilmektedir. Bir gazeteci için bir dizi yerel uyarıyı takip etmek, yeni bir hikâyenin ortaya çıkmasına vesile olabilir. Ancak, içerik, konuma göre özelleştirilebildiğinden ve bu tür haberler artık bir telefon uygulamasının bildirimlerini açarak zahmetsizce edinilebildiğinden, bir akıllı telefon kullanarak bugün herkes bu tür son dakika haberlerini takip edebilmektedir. Bugün, vatandaş gazeteciliği ile bir hikâye geleneksel bir haber odası kadar yakalanabildiğinden, bu aynı zamanda haberi kimin ürettiği konusunu da tartışmaya açmaktadır.
• Haber üretmek ve iletmek artık medya profesyonellerinin tekelinde değildir. İnsanlar sadece telefonlarını kullanarak bu sürecin bir parçası olabildiklerinden, bu durum bilinen gazetecilik uygulamalarına yeni sesler ve bakış açıları getirmektedir (Bkz: “Gazeteciliğin Yeni Biçimleri ”).
• Bir zamanlar kategorize edilmesi kolay olan haberler, gazetecilik kategorileri değiştikçe daha karmaşık hale gelmiştir (Bkz: “Gazeteciliğin Yeni Biçimleri ”).

Gazeteciliğin Yeni Biçimleri

Günümüzün dijital dünyasında gazetecilerin hala bilgi toplaması ve gerçek, doğru, bilgilendirici, adil ve ilgi çekici olması gereken haber hikâyeleri yaratması gerekmektedir. İnternet sayesinde gazetecilere haber yapma, yorumlama, paylaşma ve güncelleme konusunda yeni fırsatlar doğmaktadır. Böylece gazetecilik, fiziksel bir ofis veya haber odası sınırlarından çıkan, 7/24 küresel bir faaliyet haline gelmiştir. Üstelik günümüzün dijital ortamında haber tüketicileri, Fabeook veya Twitter gibi çeşitli platformlardan haber alma eğilimindedirler. Bu yeni topluluk türleri (bunlar "sanal kalabalık" olarak da anılabilir) etkileşim talep eder (haberlerin üretiminden iletimine kadar her aşaması ile ilgilenmek isterler), coğrafi sınırlama olmaksızın gerçek zamanlı ve çoğunlukla görsel veya görsel-işitsel biçimlerde bilgiye ihtiyaç duyarlar (Bainbridge, Beasley & Tynan, 2015, s. 91; Goc & Tynan, 2015, s. 392; Kochler, 2017, s. 11). Hal böyleyken bugün, gazetecilerden yalnızca geçmişe göre daha kısa zaman dilimlerinde doğru haber içeriği oluşturmaları beklenmemekte, aynı zamanda çeşitli platformlardan izleyicilerle aktif olarak etkileşim halinde kalmaları da gerekmektedir. Bu durum, aşağıdaki kavramların ortaya çıkmasına neden olmuştur;

• çok boyutlu / multimedya gazeteciler: Gazetecilerin hem haberleri üretmek hem de kamuoyuna yaymak amacıyla bilgi edinme aşamasında dijital platformları (bloglar, sosyal ağlar, web siteleri, mobil uygulamalar gibi) kullandıkları gazetecilik (Bainbridge, Beasley & Tynan, 2015, s. 91; Goc & Tynan, 2015, s. 392).
• kamu gazeteciliği / sivil gazetecilik / vatandaş gazeteciliği / katılımcı gazetecilik / angaje gazetecilik / toplum merkezli gazetecilik / ağ bağlantılı gazetecilik: Bu türler, hizmet ettikleri toplumun ihtiyaçlarına odaklanan ve aynı zamanda aktif olarak gündemi belirlemelerine ve haber yapım sürecinin bir parçası olmalarına izin veren yeni bir gazetecilik biçimini gündeme getirmektedir (Coddington & Lewis, 2021; Philips, 2015, s. 90-91).

"Chuck on the scene - Citizen journalism", Tony Webster Lisans: CC BY 2.0

Haber tüketicisini yurttaş gazeteci yapan bu yeni güç, kamuoyuna çeşitli fırsatlar ve avantajlar sunmaktadır. Örneğin, bir savaş bölgesinde bu gönüllü insan kitleleri, dünyayı bombaların tam ortasında gerçek zamanlı olarak bilgilendirebilmektedir. Bu vatandaş gazeteciler genellikle ücretsiz ve gönüllü olarak çalışırlar ve iyi üretilmiş podcast'lerden veya YouTube kanallarından, bloglarda veya Twitter'da editoryal yorumlar paylaşmaya kadar, haber değeri taşıyan konularda, çeşitli biçimlerde ve çoğunlukla çevrimiçi haber içeriği üretebilirler. Ancak yeni teknolojiler, geleneksel gazetecilik uygulamalarının özü olan hız ve doğruluk arasındaki çatışmayı sürekli tırmandırmaktadır. Bilginin gücü, kötüye kullanılması halinde insanlara ve toplumlara büyük zararlar verebilir. Bu nedenle haber tüketicilerinin bu yeni tür gazetecilik faaliyetlerine daha eleştirel düşünerek yaklaşmaları ve bu yollarla üretilmiş bir bilgiyi başkalarına yaymadan önce iki kez düşünmeleri gerekmektedir (Goc, 2015b, s. 489; Hornik, Anzalone & Spikes, 2018, s. 160-161). Öte yandan, örneğin yurttaş gazeteciler de haber kapsamına katkıda bulunarak haber medyasının hatalarını düzeltmesine yardımcı olabilmektedir. Örneğin Mısır'da, internette doğrulanmamış bilgilerin hızla yayılması, vatandaş gazetecileri haber içeriğindeki yanlışlıkları veya yanlılıkları belirleyebilecek bir tür denetim mekanizması haline getirmişti (Chan, 2014, s. 116). Bu anlamda yurttaş gazeteciler, gazeteciliğin temel değerlerini içselleştirip benimseyebilirlerse yanlı haberlerin bir nebze de olsa önüne geçilebilecek ve bu doğru bilgiyi yayma çabası demokrasiye de önemli bir katkı sağlayabilecektir.

Dijitalleşmenin yaygınlaşmasıyla, her zamankinden daha fazla miktarda bilgi üretilir, depolanır ve erişilir hale gelmiş ve bu da “büyük veri” kavramını gündeme getirmiştir. Büyük veri, gazeteciler de dahil olmak üzere birçok meslekte sağlam kararlar almak, rasyonel politikalar oluşturmak gibi bir çok konuda yeni analiz fırsatları sunmaktadır. Bugün gazeteciler, sonuçların toplum üzerindeki etkisini anlamak için (örneğin, Wikileaks ) muazzam miktarda veriyle çalışarak bir konu hakkında kanıt bulabilmekte ve görünmeyen gerçekleri veya içgörüleri ortaya çıkarabilmektedirler. Bu şekilde, internete gömülü olan ve aksi halde ortaya çıkmayabilecek hikâyeleri gün yüzüne çıkarabilmektedirler. Bu elbette yeni gazetecilik becerileri ve uzmanlık gerektirmektedir. Bu profesyonellere genellikle “veri gazetecileri ” (diğer adıyla bilgisayar destekli habercilik) adı verilmektedir (Bainbridge, Beasley & Tynan, 2015, s. 69, 91).

Medyanın İnsanlar Üzerindeki Etkileri

En son bilgi devrimi, herhangi bir bilgiyi bir bilgisayar veya akıllı telefon aracılığı ile yayımlamayı mümkün kılarak dünyayı dönüştürmüştür. İnsanlar büyük miktarda bilgi bombardımanına maruz kalmaktadır. Bunlar yalnızca dünyayı daha iyi bir yer haline getiren sağlık, eğitim veya sosyal sorumluluk alanındaki gelişmelerle ilgili olmamakta, aynı zamanda bu bilgilerin çoğu yanıltıcı özellik taşıyabilmekte (örneğin, aşı karşıtı örgütlenmeler) ve topluma büyük zararlar verebilmektedirler. Dolayısıyla, “bilgi çağı” bizi, bilgiyi tüketme ve paylaşma biçimlerimizi yeniden gözden geçirmeye zorlayan aşağıdaki önemli zorluklarla karşı karşıya bırakmaktadır (Hornik, Anzalone & Spikes, 2018, s. 11-12):

• Bilgi yüklemesi: Bilgi miktarı, güvenilir bilgiyi uydurma olanlardan ayırt etmeyi hiç olmadığı kadar zorlaştırdı.
• Özgünlük krizi: Yeni teknolojilerle özgün görünen yanlış bilgiler oluşturmak ve bunları yaymak mümkün ve daha kolay.
• Hıza karşılık doğruluk: İnsanlar bilgiyi olabildiğince çabuk elde etmek isterler ve bu da bilginin doğru olmama ihtimalini artırır.
• İzleyici önyargısı: İnsanlar, hâlihazırda var olan fikirlerini destekleyen bilgileri tüketme ve bunlara inanma eğilimindedir (Daha fazla ayrıntı için Bkz. Modül 3).

“İnsanlar bir makaleyi okumaktansa paylaşmaya daha istekli... Bu, modern bilgi tüketiminin tipik bir örneğidir. İnsanlar, daha derine inme çabasına girmeden bir özete ya da özetin özetine dayalı bir fikir oluşturuyorlar.” (Dewey, 2016)

Haber dahil her türlü bilgi artık herhangi bir mesleğin tekelinde olmadığı için, insanlar kendilerini bilgi seliyle baş başa bulmakta ve bazı doğal bilişsel önyargılar günlük bilgi tüketim rutinlerinin bir parçası haline gelmektedir (daha fazla ayrıntı için Bkz. Modül 3). Haber kaynağı olarak sosyal medya başı çekmiş ve haberler de sosyal medyanın bir parçası olmuştur. Bu, insanların belirli bir haber kaynağından tek bir haberle karşılaşmadığı, bunun yerine diğer birçok kaynaktan gelen karışık bir içeriğe maruz kaldığı anlamına gelir. Bu durum, tüm içeriğin aynı kaynaktan geldiği bir haber yayınını izlemekten veya bir gazeteyi okumaktan oldukça farklıdır (American Press Institute, 2016, s. 20).

Öte yandan, haber tüketicisinin haber üreticisine evrimi, yanlış bilginin yayılmasını artırmıştır (Hornik, Anzalone & Spikes, 2018, s. 155). Özellikle bir kriz anında, çoğunlukla doğal bir hayatta kalma içgüdüsünden dolayı, insanlar kendilerini ve sevdiklerini korumak için her türlü bilgiyi çok hızlı bir şekilde yayma eğilimindedir. Bir araştırmaya göre sosyal medyada linklerin yüzde 59'u okunmadan paylaşılmaktadır. Çalışma ayrıca, bu "tıklamadan paylaş" türündeki eylemin, hangi haberlerin yayıldığını ve neyin kamunun radarından kaybolduğunu belirlemede gerçekten önemli olduğunu ortaya koymuştur. Bu durum, bu paylaşım alışkanlığının aslında sağlam bir arka planı olmayan ortak siyasi ve kültürel gündemlere sahip toplulukları şekillendirdiği şeklinde yorumlanmaktadır (Dewey, 2016). İlgili bir başka araştırmada, insanların bilgi paylaşma motivasyonları incelenmiş ve aşağıdaki güdüler ortaya çıkarılmıştır (Stearns, 2016):

• İnsanlar yardım etmek istiyor: Sosyal medya gönderileri nedeniyle insanların hayatlarına daha önce hiç olmadığı kadar çok son dakika haberi hükmetmektedir. Bu içerikler, yazılı bilgilerden videolara, çoğunlukla filtrelenmemiş ve ham herhangi bir şey olabilmektedir. Bu durum, “gelişmekte olan bir çaresizlik duygusu” ile sonuçlanabilmektedir. Bir trajedi ile karşı karşıya kaldıklarında, çoğu insan bilgiyi olabildiğince çabuk yayarak ve takipçilerini uyararak başkalarına yardım etmek istemekte, bu da çoğunlukla kaosa katkı sağlamaktadır. Herhangi bir bilgiyi doğrulamadan paylaşmak için acele etmek, başkalarına yardımcı olabileceğinden daha fazla zarar verebilir.
• İnsanlar dünyayı anlamlandırmak isterler: Bir son dakika haberi olduğunda bilinenden çok bilinmeyen vardır. İnsanlar neler olup bittiğini anlamak, zihinlerindeki bir hikâyeyi doğrulamak veya dünya görüşlerini yansıtmak için diğer insanlarla tartışmaya meyillidirler ve bu genellikle söylentilerin gerçekmiş gibi yayılmasıyla sonuçlanır. Böyle zamanlarda, özellikle tehlike ve belirsizlik de varsa, söylentiler mevcut bilgi düzeyindeki veya edinilen enformasyondaki boşlukları doldurmaya yönelik bir tür başa çıkma mekanizmasıdır.
• İnsanlar paylaşılan deneyimin bir parçası olmak isterler: Özellikle, insanlar belirsizlik, umutsuzluk veya endişe ile karşı karşıya kaldıklarında, genellikle çevrimiçi canlı yayınlar veya etiketler (hashtags) etrafında dijital kalabalıklar oluştururlar. Bu zamanlarda, paylaşmak genellikle empati gibi gelebilmektedir. Bu gibi durumlarda, duyguları paylaşmak için acele etmek, çoğunlukla olayla ilgili manipüle edilmiş görüntülerin ve yanlış bilgilerin paylaşılmasıyla sonuçlanabilmektedir. Çünkü paylaşan kişi için bunun doğru olması gerekmez, sadece doğru hissettirmesi yeterlidir.
• Bilgi ağları yerine duygusal ağlar: Bir kriz sırasında yanlış bilgi yayan insanları yargılamak kolay olsa da, gerçekte paylaşma içgüdüsü, karmaşık bir motivasyon ve duygu ağı tarafından yönlendirilir. Duygular, kriz anlarında gerçeği aramayı zorlaştıran şekillerde paylaşımları yönlendirir. Yanlış bilgiyi paylaşarak yayan insanların çoğunun paylaşma nedeni, genellikle bilginin uyandırdığı duyguyla daha fazla ilgilenmeleridir. Geçmişte bunu bir kurum yapsaydı bu “kötü gazetecilik” olarak nitelendirilebilirdi. Sosyal medya hem duygusal hem de bilgi ağları olarak çalıştığında da bu bir sorun haline gelmektedir. Çünkü insanların paylaştığı (duygu) ve bulmak istediği (gerçekler) çoğu zaman bir çatışma içindedir.

Kötü haberlerin yayılması genellikle iyi olanlardan daha hızlı olabileceğinden habere maruz kalmak bunaltıcı olabilmektedir (Bushman, Williams & Wittenberg-Moerman, 2013, s. 29). İnsanların kötü haberlerle çokça karşı karşıya kaldığı böyle bir çağda, artan bir çaresizlik duygusu, dünyayı daha karanlık bir yer olarak görme, olasılıklar konusunda daha karamsar olma vb. psikolojik etkiler kaçınılmazdır. Böyle bir psikoloji içindeki insanların karar verme süreçleri etkilenebilir (Singal, 2014). Bu tür bir durum, bir aşı karşıtı hareketin parçası olmak veya yapılan bir seçimin sonucu da dahil olmak üzere, yaşamdaki çeşitli kilometre taşlarını etkileyebilir. Giderek artan sayıda insan bunun üstesinden gelmek için haberlerden kaçındığını belirtmektedir (Dahl ve Riesman, 2014). Araştırmalardan biri, dünyanın her yerinden insanların neredeyse üçte birinin (%32) kasıtlı olarak haberlerden kaçındığını ortaya koymuştur (Newman, 2019, s. 26). Bazı raporlara göre insanlar, haberleri çok üzücü veya stresli buldukları ve haber içeriklerine güvenmedikleri için haberlerden kaçınmaktadırlar (Coddington ve Lewis, 2020).

Bu zorlukların üstesinden gelmek için insanlar, günlük hayatta her türlü haber medya platformuna uygulanması gereken aşağıdaki ilkelerle bilgiye daha analitik yaklaşmalıdır (Hornik, Anzalone & Spikes, 2018, s. 11, 161; Singal, 2014):

• Elde edilen bilgiyi basitçe tüketmek yerine sorgulayın.
• Sabırlı olun ve gerçekler ortaya çıkmaya başladıkça hikâyeyi takip edin.
• Bilgileri herhangi bir platformda veya herhangi biriyle paylaşmadan önce doğrulayın.
• Sıralamayı ve popülerliği bir bilginin güvenilirliği için bir gösterge olarak düşünmeyin.
• Bilgiyi gönderen kişinin genellikle kaynağı olmadığı gerçeğinin farkında olun.
• Hepimizin taşıdığı insan bilişinin örtük önyargılarının farkında olun.
• Çok fazla kötü haberle karşı karşıya kalmanızın nedeninin, dünyanın doğası gereği kötü bir yer olması değil, hem haber kuruluşlarının hem de haber tüketicilerinin olumsuz haber hikâyeleri yayınlama konusundaki aşırı heveslilikleri olabileceğini unutmayın.

Bu vurgular, gazetecilerin yalnızca hizmet ettikleri ve bilgilendirdikleri topluma karşı sorumlu olmalarına yardımcı olmakla kalmayacak (Hornik, Anzalone & Spikes, 2018, s. 11), aynı zamanda kamuoyunun haber ortamı hakkında farkındalık kazanmasına ve bu post-truth çağda hayatta kalabilmek için yeni beceriler edinmesine yardımcı olacaktır

Alıştırmalar

Alıştırma 1

Ülkenin Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'ndeki sıralamasını kontrol etmek için buraya tıklayın. Endeksin kriterlerini ve göstergelerini tartışın. Bu listenin başında veya sonunda olmanın avantajları veya dezavantajları hakkında ne düşünüyorsunuz?

Alıştırma 2

Yerel ve ulusal gazete web siteleri ve diğer çevrimiçi haber platformları (haber kuruluşları) gibi farklı platformlardan haberler belirleyin. Her hikâyenin haber değerleri hakkında bir yargıda bulunmaya çalışın. Örneğin, haber platformunun veya gazetenin hedef kitlesine yakınlığı nedeniyle yayımlanan bir haber tespit ettiniz mi? Hikâyede yer alan bir veya daha fazla kişinin öne çıkması nedeniyle yayımlanmış olan herhangi bir habere denk geldiniz mi?

Test

Kaynakça

American Press Institute, (2016). A New Understanding: What Makes People Trust and Rely on News. Retrieved from: https://www.americanpressinstitute.org/wp-content/uploads/2016/04/What-Makes-People-Trust-and-Rely-on-News-Media-Insight-Project.pdf.

Bainbridge, J., Beasley, C. & Tynan, L. (2015). The Digital and Social Media Environment. In Bainbridge, J., Goc, N I., & Tynan, L. (Eds.). Media and Journalism: New Approaches to Theory and Practice (pp. 65-92). Melbourne: Oxford University Press.

Bushman, R.M. Williams, C.D. & Wittenberg-Moerman, R. (2013). The Informational Role of the Media in Private Lending. Retrieved from: http://www.utah-wac.org/2014/Papers/williams_UWAC.pdf.

Chan, Y.Y. (2014). Journalism and Digital Times: Between Wider Reach and Sloppy Reporting. Retrieved from: https://www.academia.edu/9774272/Journalism_and_Digital_Times_Between_Wider_Reach_and_Sloppy_Reporting.

Coddington, M & Lewis, S. (2021, May 11). Why do people avoid news? It’s not just because it makes them feel bad. NiemanLab. Retrieved from: https://www.niemanlab.org/2021/05/why-do-people-avoid-news-its-not-just-because-it-makes-them-feel-bad/.

Coddington, M. & Lewis, S. (2020, March 6). Why avoiding the news is a social habit. RQ1. Retrieved from: https://rq1.substack.com/p/why-avoiding-the-news-is-a-social.

Dahl, M. & Riesman, A. (2014, August 8). What news story are you most freaked out about? The Cut. https://www.thecut.com/2014/08/what-news-story-are-you-most-freaked-out-about.html.

Dewey, C. (2016, June 16). 6 in 10 of you will share this link without reading it, a new, depressing study says. Washington Post. Retrieved from: https://www.washingtonpost.com/news/the-intersect/wp/2016/06/16/six-in-10-of-you-will-share-this-link-without-reading-it-according-to-a-new-and-depressing-study/.

Feder, S. (2020, February 27). Stanford researchers discuss journalism and democracy in lead up to Super Tuesday. Stanford News. Retrieved from: https://news.stanford.edu/2020/02/27/journalism-and-democracy/.

Gillman, S. (2015). News Values and News Culture in a Changing World. In Bainbridge, J., Goc, N I., & Tynan, L. (Eds.). Media and Journalism: New Approaches to Theory and Practice (pp. 280-293). Melbourne: Oxford University Press.

Goc, N. (2015a). The First Mass Medium. In Bainbridge, J., Goc, N I., & Tynan, L. (Eds.). Media and Journalism: New Approaches to Theory and Practice (pp. 24-44). Melbourne: Oxford University Press.

Goc, N. (2015b). Case Study 5: Free Speech and Journalism in the 21st Century. In Bainbridge, J., Goc, N I., & Tynan, L. (Eds.). Media and Journalism: New Approaches to Theory and Practice (pp. 485-491). Melbourne: Oxford University Press.

Goc, N. & Tynan, L. (2015). Ethics in Communication. In Bainbridge, J., Goc, N I., & Tynan, L. (Eds.). Media and Journalism: New Approaches to Theory and Practice (pp. 382-404). Melbourne: Oxford University Press.

Hornik, R., Anzalone, J. & Spikes, M. (2018). GetNewsSmart: A Guide to Understanding the Key Concepts of News Literacy. New York: The Center for News Literacy.

Kochler, H. (2017). Idea and politics of communication in the global age. In M. Friedrichsen & Y. Kamalipour (Eds.). Digital Transformation in Journalism and News Media, Media Business and Innovation (pp. 7-16). Cham: Springer.

Newman, N. (2019). Section 1: Executive summary and key findings. In N. Newman, R. Fletcher, A. Kalogeropoulos ve R. K. Nielsen (Eds.), Reuters Institute Digital News Report 2019 (pp.8-31). Reuters Institute for the Study of Journalism. Retrieved from: https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/inline-files/DNR_2019_FINAL.pdf.

Newman, N. (2020). Section 3: Country and market data: Europe. In N. Newman, R. Fletcher, A. Schulz, S. Andı & R. K. Nielsen (Eds.), Reuters Institute Digital News Report 2020 (pp.9-31). Reuters Institute for the Study of Journalism. Retrieved from: https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/2020-06/DNR_2020_FINAL.pdf.

Newman, N. (2021). Executive summary and key findings. In N. Newman, R. Fletcher, A. Schulz, S. Andı, C.T. Robertson & R.K. Nielsen (Eds.), Reuters Institute Digital News Report 2021 (pp.9-30). Reuters Institute for the Study of Journalism. Retrieved from: https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/2021-06/Digital_News_Report_2021_FINAL.pdf.

O’Neill, D. & Harcup, T. (2009). News values and selectivity. In K. Wahl-Jorgensen, & T. Hanitzsch (Eds.). The Handbook of Journalism Studies (pp. 161-174). New York: Routledge.

Perloff, R.M. (2020). The Dynamics of News: Journalism in the 21st-Century Media Milieu. New York: Taylor & Francis.

Philips, A. (2015). Journalism in Context: Practice and Theory for the Digital Age. London: Routledge.

Potter, D. (2006). Handbook of Independent Journalism. Washington, DC: Bureau of International Information Programs, U.S. Department of State.

Purdue University. (n.d.). Journalism and Journalistic Writing: Introduction. Retrieved from: https://owl.purdue.edu/owl/subject_specific_writing/journalism_and_journalistic_writing/index.html.

Quandt, T. & Singer, J.B. (2009). Convergence and cross-platform content production. In K. Wahl-Jorgensen, & T. Hanitzsch (Eds.). The Handbook of Journalism Studies (pp. 130-144). New York: Routledge.

Scanlan, C. (2003). Birth of the Inverted Pyramid: A Child of Technology, Commerce and History. Retrieved from: https://www.poynter.org/reporting-editing/2003/birth-of-the-inverted-pyramid-a-child-of-technology-commerce-and-history/.

Singal, J. (2014, August 8). What all this bad news is doing to us. The Cut. Retrieved from: https://www.thecut.com/2014/08/what-all-this-bad-news-is-doing-to-us.html.

Society of Professional Journalists (2014). SPJ Code of Ethics. Retrieved from: https://www.spj.org/ethicscode.asp.

Statista Research Department. (2021). Facebook: Number of Daily Active Users Worldwide 2011-2021. Retrieved from: https://www.statista.com/statistics/346167/facebook-global-dau/.

Stearns, J. (2016). Why do People Share Rumours and Misinformation in Breaking News? Retrieved from: https://firstdraftnews.org/articles/people-share-misinformation-rumors-online-breaking-news-events/.

Tynan, L. (2015). Subediting, News Language and Convention. In Bainbridge, J., Goc, N I., & Tynan, L. (Eds.). Media and Journalism: New Approaches to Theory and Practice (pp. 330-350). Melbourne: Oxford University Press.

Ward, S.J.A. (2009). Journalism ethics. In K. Wahl-Jorgensen, & T. Hanitzsch (Eds.). The Handbook of Journalism Studies (pp. 295-309). New York: Routledge.

WikiLeaks. (2021, September 13). In Wikipedia. Retrieved from: https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Oil_painting&oldid=929802398.

Önerilen Kaynaklar

Potter, D. (2006). Handbook of Independent Journalism. Washington, DC: Bureau of International Information Programs, U.S. Department of State. (Chpt.1: “What is news?” pp. 4-11; Chpt. 7: “Ethics and law” pp. 54-60).

Hornik, R., Anzalone, J. and Spikes, M. (2018). GetNewsSmart: A Guide to Understanding the Key Concepts of News Literacy. New York: The Center for News Literacy. (Chpt. 5: “Is It Journalism? How to Navigate the Information Neighborhoods?” pp. 60-70).

IFJ. (n.d.). Global Charter of Ethics for Journalists. Retrieved from https://www.ifj.org/who/rules-and-policy/global-charter-of-ethics-for-journalists.html

Önerilen Video

Stony Brook Center for News Literacy (2021). Stony Brook University Journalism Professor Steven Reiner applies VIA to the NEWS information neighborhood.